જોરાવરસિંહ જાદવ

10 જાન્યુઆરીએ ગુજરાતી લેખક અને સાહિત્યકાર જોરાવરસિંહ જાદવની જન્મજયંતી છે.

જોરાવરસિંહ જાદવનો જન્મ 10 જાન્યુઆરી 1940ના રોજ ગુજરાતના ધંધુકા તાલુકાના આકરુ ગામમાં થયો હતો.
જોરાવરસિંહ દાનુભાઈ જાદવ ગુજરાતના વાર્તાકાર, લોકસાહિત્યના સંશોધક, સંપાદક અને લોકકલાના પ્રચારક છે.
તેમણે લોકસંસ્કૃતિ, લોકકલા અને લોકસાહિત્ય પર આધારિત 90 જેટલી કૃતિઓનું સંપાદન અને રચના કરી છે.
શિક્ષણ
જોરાવરસિંહે 1 થી 4 ધોરણનું પ્રાથમિક શિક્ષણ આકરુમાં લીધા બાદ ધોરણ 5 થી 9 સુધીનું શિક્ષણ ધોળકામાં શેઠ હસનઅલી હાઈસ્કૂલમાં પ્રાપ્ત કર્યું.
ત્યારબાદ ઉચ્ચશિક્ષણ ગુજરાત વિદ્યાપીઠમાંથી મેળવ્યું હતું.
તેઓ ઇ.સ .1961માં અમદાવાદની સેંટ ઝેવિયર્સ કોલેજમાં ગુજરાતી અને ઇતિહાસ વિષય સાથે સ્નાતક થયા.
ત્યારબાદ ઇ.સ. 1963માં ભો.જે વિદ્યાભવનમાંથી પ્રાચીન ભારતીય સંસ્કૃતિ વિષય સાથે અનુસ્નાતક થયા.
ઇ.સ 1964માં તેઓ ગુજરાત રાજ્ય સરકારી સંઘમાં પ્રકાશક તરીકે જોડાયા.

સાહિત્યિક કાર્યો

જોરાવરસિંહે ગ્રામજીવનને અનુલક્ષીને વાર્તાઓ લખી જેમાં તેમની ખ્યાતનામ વાર્તાઓમાં ‘મરદ કસુંબલ રંગ ચડે’, ‘મરદાઈ માથા સાટે’ (1970), ‘લોકસાહિત્યની ચતુરાઈ કથાઓ’ (1974) અને ‘રાજપૂત કથાઓ’ (1979)નો સમાવેશ થાય છે.
તેમણે ‘ભાતીગળ લોકકથાઓ’ (1993) અને ‘મનોરંજક કથામાળા’ (1977) નામના બાળવાર્તાઓના પુસ્તકો પણ લખ્યાં.
તેમણે સંદર્ભસાહિત્યની પણ રચના કરી જેમાં ‘આપણા કસબીઓ’ (1972), ‘લોકજીવનના મોભ’ (1975), ‘ગુજરાતની લોકસંસ્કૃતિ’ (1976) ‘લોકસંસ્કૃતિમાં પશુઓ’ (1979) અને ‘પ્રાચીન ભારતનાં શસ્ત્રાસ્ત્રો’ (1981) નો સમાવેશ થાય છે.
ત્યારબાદ તેમણે ‘સજે ધરતી શણગાર’ (1972), ‘લોકસાહિત્યની નાગકથાઓ’ (19984) જેવા લોકસાહિત્ય સંપાદનના ગ્રંથોની પણ રચના કરી.
ઇ.સ. 1958માં તેમણે લખેલા લોકસાહિત્ય અને સંસ્કૃતિ પરના સંશોધનાત્મક લેખો પણ છાપવા લાગ્યા.
તેમના લેખો બુદ્ધિપ્રકાશ, નૂતન ગુજરાત, રંગતરંગ, અખંડ આનંદ અને ગુજરાત સમાચાર જેવા સમાચાર પત્રો અને સામયિકોમાં પ્રગટ થતા હતા. આથી તેમને લોકસાહિત્યના સંશોધક અને પ્રચારક તરીકેની નામના પ્રાપ્ત થઈ.
જાદવે ઇ.સ 1964થી સરકાર સાપ્તાહિક અને ગ્રામસ્વરાજ તથા જિનમંગલ માસિકના સંપાદનની જવાબદારી સંભાળી હતી.
તેમણે કલાને લોકો સમક્ષ રજુ કરવા સામયિકોની સાથે રેડિયો અને ટેલિવિઝનમાં પણ વિવિધ કાર્યક્રમોનું આયોજન-સંચાલન કર્યું હતું.
તેમણે ઇ.સ. 1978માં ‘ગુજરાત લોકકલા ફાઉન્ડેશન’ નામની સંસ્થાની સ્થાપના કરી જેના દ્વારા ગુજરાત અને રાજસ્થાનની અભણ,
શોષિત અને વિચરતી જાતીના લોકકલાકારોને લોકો સમક્ષ આવવાની અને પોતાની અભિવ્યક્તિ કરવાની તક મળી હતી.