કનૈયાલાલ મુનશી

8 ફેબ્રુઆરીએ કનૈયાલાલ મુનશીની પુણ્યતિથિ છે.

તેમનો જન્મ 30 ડિસેમ્બર 1887ના રોજ ભરૂચમાં થયો હતો.
પિતાનું નામ : માણેકલાલ
માતાનું નામ : તાપી બા
પુરુનામ : કનૈયાલાલ માણેકલાલ મુનશી
તેઓ ‘ક. મા. મુનશી’ તરીકે પણ જાણીતા હતા.
તેઓ ભારતીય સ્વતંત્રતાસેનાની, રાજકારણી, ગુજરાતી ભાષાના જાણીતા લેખક અને શિક્ષણશાસ્ત્રી હતા.
તેઓ વ્યવસાયે વકીલ હતા.
તેમણે 1938માં શિક્ષણ સંસ્થા ‘ભારતીય વિદ્યા ભવનની’ સ્થાપના કરી હતી.

રાજકારણ

1915-20 દરમિયાન તેઓ હોમરુલ લીગના મંત્રી રહ્યા હતા.
તેમની સુદિર્ઘ રાજકીય કારકિર્દી દરમ્યાન તેઓ 1925માં મુંબઈ ધારાસભામાં ચૂંટાયા.
1930માં ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસમાં જોડાયા અને ત્યાર પછી 1930-32 દરમિયાન સ્વતંત્રતાની ચળવળમાં જેલવાસ ભોગવ્યો.
1937-39 દરમિયાન મુંબઈ રાજ્યના ગૃહપ્રધાન રહ્યા.
1948માં તેમણે સોમનાથ મંદિરના જીર્ણોદ્ધાર અને પછી હૈદરાબાદના ભારતમાં વિલિનીકરણમાં અગત્યની ભૂમિકા ભજવી હતી.
1948માં તેઓ રાષ્ટ્રની બંધારણ સભાના સભ્ય બન્યા અને એ પછી કેન્દ્રીય પ્રધાનમંડળમાં ખેતીવાડી ખાતાના પ્રધાન રહ્યા.
1952ની ચૂંટણી પછી 1952 થી 1957 દરમિયાન ઉત્તર પ્રદેશના રાજ્યપાલના હોદ્દા પર રહ્યા હતા.
1958-59 દરમિયાન કોંગ્રેસ પક્ષ સાથે મતભેદો થતા પક્ષમાંથી રાજીનામું આપ્યું અને 1959માં તેઓ રાજાજી સાથે સ્વતંત્ર પક્ષમાં જોડાયા.
1960 માં સક્રિય રાજકારણમાંથી નિવૃત્તિ લીધી.

સાહિત્ય

સાહિત્યની સેવાના પ્રારંભ રૂપે તેમણે 1912માં ભાર્ગવ અને 1922માં ગુજરાત માસિકનો પ્રારંભ કર્યો.
1926માં ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના બંધારણમાં તેમણે અગત્યનો ભાગ ભજવ્યો હતો.
તેમણે 1938માં ભારતીય વિદ્યા ભવનની સ્થાપના કરી અને 1937, 1949,1955માં ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના પ્રમુખ તરીકે રહ્યા.
1959માં તેમણે સમર્પણ માસિકનો પ્રારંભ કર્યો.
8 ફેબ્રુઆરી 1971ના દીવસે 83 વર્ષની વયે મુંબઈમાં તેમનું અવસાન થયું.
નવલકથાઓ
મારી કમલા (૧૯૧૨)
વેરની વસુલાત (૧૯૧૩) (ઘનશ્યામ ઉપનામ હેઠળ)
પાટણની પ્રભુતા (૧૯૧૬)
ગુજરાતનો નાથ (૧૯૧૭)
રાજાધિરાજ (૧૯૧૮)
પૃથિવીવલ્લભ (૧૯૨૧)
સ્વપ્નદ્રષ્ટા (૧૯૨૪)
લોપામુદ્રા (૧૯૩૦)
જય સોમનાથ (૧૯૪૦)
ભગવાન પરશુરામ (૧૯૪૬)
તપસ્વિની (૧૯૫૭)
કૃષ્ણાવતાર ભાગ ૧ થી ૮ (અપૂર્ણ)
કોનો વાંક
લોમહર્ષિણી
ભગવાન કૌટિલ્ય
પ્રતિરોધ (૧૯૦૦)
અવિભક્ત આત્મા
નાટકો
બ્રહ્મચર્યાશ્રમ (૧૯૩૧)
ડૉ. મધુરિકા (૧૯૩૬)
પૌરાણિક નાટકો